idi. O, iki iLe yaxin hazirLashmaLi oLdu. HazirLiq biter-bitmez behane de tapiLdi. Bir neche iL evveL Roma imperatoru 2-ci VaLentinianusun bacisi Honoriya ere getmek niyyeti iLe AtiLLaya bir nishan uzuyu gondermishdi. Bu qiz Avqusta adi dashiyirdi, yeni imperator huququna sahib idi. O, AtiLLaya ere getse, Romada bir nomreLi soz sahibi oLacaqdi. AtiLLa bu nishan uzuyunu xatirLadi ve nota gondererek Honoriyani arvad oLaraq qebuL etdiyini biLdirdi. Bundan eLave, cehiz oLaraq imperiyanin ona dushen yarisini istedi. Redd cavabi verdiLer. Bu, muharibe uchun yeterince tutarLi sebeb idi. Bu zaman AtiLLanin ordusunda 100 min turk ve yuz mine yaxin diger turk tayfaLardan doyushchu oLub. Roma imperatoru teLesik butun xristian dunyasindan qoshun yigmaga bashLayib. «Mesihin ve Romanin yoLunda oLmeye hazir oLan» 200 minden artiq doyushchu topLaniLib. Nehayet, KataLaun duzenLiyinde iki neheng ordu uz-uze dayanib. AtiLLaya qarshi Roma imperatoru Aesius chixib. GucLu ve cesaretLi serkerde iki defe hunLarin ichinde oLmushdu. Bir defe esir kimi, bir defe ise surgunde. Turk ve qerman diLLerinde serbest danishan Aesius LegionchuLarin regbetini qazanmishdi. AtiLLa ve Aesius ushaqLiq dostu oLsa da, KataLaun duzenLiyinde dushmen kimi uz-uze geLdiLer. Burda iki neheng ordu oLub-dirim ugrunda mubarizeye bashLadi. Tarixde o vaxta kimi bu qeder doyushchu bir yere topLashmamishdi. DehshetLi qirgin iki gun davam edib. Roma ordusunun tezyiqine hunLarin muttefiqLeri yox, turkLer ozLeri muqavimet gostere biLib. Doyushun ikinci gunu Roma LegionchuLari geri chekiLib. AtiLLa qisa hazirLiqdan sonra ordunun gucunu berpa ederek 452-ci iLde Romaya yoneLdi. İmperiya teshvish ichinde idi. AtiLLa Romanin qapiLarinin agzina chatanda Roma papasi bashda oLmaqLa onun yanina numayende heyeti gonderiLdi. AtiLLa bu heyeti oz qerargahinda qebuL etdi. «Seni saLamLayiram, ALLahin beLasi!» deyerek Papa AtiLLadan Romani bagishLamasini xahish edirdi. Onun butun shertLeri qebuL ediLirdi, teki qoshun shehere girmesin.
»Oxu zalına keç