chox tez itirdi. O zaman onun cemi 11 yashi var idi. Anasinin olum sebebi o zaman genish yayilmish ve mualicesi demek olar ki, mumkunsuz olan verem idi. Anasinin veremi hardan tutdugu barede muxtelif versiyalar var. Onlardan birine gore Bronislavaya verem 1871-ci ilde yashamaq uchun onlara kochen ve sonralar vereme tutuldugu bilinen qaynindan kechmishdi. Diger bir versiyaya gore ise ona bu xestelik veremli bir shagirdinden kechib. Bronislavada verem ashkar edildikden sonra o evde ayri bir otaqda yashamaga bashladi. CHunki bu xesteliyin ailesine, ovladlarina kechmesini istemirdi ve bundan chox ehtiyat edirdi. Bu, Mariyanin hele kichik yashlarinda uzleshdiyi dehshetli bir facie idi. Bronislavanin mualiceleri netice vermedi ve Mariya cemi 11 yashi olarken (1878-ci ilde) anasini itirdi. Bu itki onun heyatinda chox derin, agrili bir iz qoydu. Amma bu hele bashlangic idi… Onu qarshidan taleyin heddinden artiq agir sinaqlari gozleyirdi…
Belke ele o vaxtlar anasinin xesteliyinin mualicesine komek ede bilmemesi, onu milyonlarla insanin heyatini xilas edecek elmi keshflere yonelmeye sovq etmishdi. O, ushaqliqda (yeni anasinin xeste oldugu dovrlerde) ushaqlarla anasini xilas edecek hekim oyunlari oynayarmish… Mariya anasini xilas ede bilmese de bu gun de milyonlarla insan saglamligina qovushmasinda, sagalmasinda ona, onun keshflerine borcludur!
***
İbtidai ve orta mektebde ela qiymetlerle oxuyan Mariya, hele genc yashlarinda elmin cazibe quvvesini hiss etmish ve dayisi oglunun kimya laboratoriyasinda laborant kimi ilk emek fealiyyetine bashlamishdi. Qarshisina boyuk meqsedler qoyan bu qiz vaxtinin choxunu laboratoriyada kechirirdi. Atasiyla dost olan, kimyevi elementlerin dovri cedvelinin yaradicisi, dahi rus kimyachisi Dmitri İvanovich Mendeleyev, Mariyanin vaxtinin boyuk bir hissesini laboratoriyada kechirdiyini gorub, bu qizin kimya elmi uzre bilgi ve meshgelelerini davam etdireceyi teqdirde, boyuk geleceyi olacagini soyleyirdi.
Genc Mariyanin boyuk zekasi
»Oxu zalına keç