Her şeyi tenqid eden bir nefer bir resmi de tenqid edirmiş. Yanındakı: “Sen heç bu qeder gözel bir eser meydana getirdinmi?” soruşduqda, “Dostum, men yumurtlamağı bilmirem, amma bir yumurtanın sağlam yoxsa çürük olduğunu yaxşı bilirem” - deye cavab verir.
Kiminse tenqid etdiyinin ve ya kiminse tenqid edildiyinin tez-tez şahidi oluruq. Göresen insanlar niye tenqid edir? Tenqid etmeyin arxasınd...akı psixologiya nedir? Tenqidin faydalari varmı? Müsbet tenqid nece edilir? Tenqidin insan psixologiyasına tesirleri nelerdir?

Tenqid – şifahi, yazılı ve ya feli ola biler. Lüğet menası ile tenqid – her hansı bir insan, eser ve ya mövzunun doğru-yanlış, eskik-artıq, gözel-çirkin cehetlerini tapıb gösterme işidir. Tenqidin exlaqi cehetden yaxşı ve ya pis deyerlendirilmesi; kime, ne vaxt, hansı derecede, hansı meqsedle ve hansı niyyetle edildiyinden asılıdır. Bu baxımdan tenqid, müsbet tenqid (faydalı olan) ve menfi tenqid (zerer veren) olaraq iki yere bölünür. Tenqidin tesiri de yuxarıdakı söylediyimiz xüsusiyyetlere göre ferqli ola biler.


İnsan ne üçün tenqid edir?

Ferdi ve ictimai heyatın daha da yaxşılaşması üçün xetaların ferq edilib lazımi qaydada ifade edilmesi yararlıdır. Ancaq bu ifade formasının insana ve etfarına zerer vermemesi, ifadelerin müsbet niyyetli olması vacibdir. Bu formada edilen müsbet tenqidlerde sehvleri düzeltme mülahizesi vardır. Aile ve cemiyyetde menfi tenqide bağlananlar getdikce her şeyde bir eskiklik axtararlar. Bu şekilde tenqidin bir alışqanlıq kimi edilmesi müşahide olunur. Zererli tenqidin arxasında hissi ve nefsi mülahizeler yata biler. Reqabet ve qısqanclıq da insanı davamlı tenqide aparar. Bu durumda tenqide mövzu olan xüsusiyyeti düzeltme ve hell etme qayesi olmadığı üçün iki teref de bundan zerer çeker. Qısaca, “üzüm yemek yerine bağbanı döymek” üçün danışmaq olmaz. Deyerlendirmelerde semimi olmaq, hissi ve nefsi mülahizeleri terk etmek vacib faktordur. Belelikle, zererli tenqidin qarşısını almış olarıq.

Zererli

[1] 2 3 4 >>