çağırıb yeni dadın ne cür yarandığını aydınlaşdırmağı tapşırır. Kimyaçı lazımı araşdırmaları aparıb sonda yekun neticeye gelir – siqar xüsusi dad veren demir kuporos ve sirke birleşmesidir, bu da her bir mürekkebin terkib hissesini teşkil edir. Kavur ölke maliyyesinin artımının qayğıkeşi qisminde yeni növ siqarların yaradılmasına emr verir. O günden etibaren bu növ siqarlar satışa çıxarılmamışdan önce mürekkeb fabrikinde emal edilir ki, tesiri qeribe şekilde hem mürekkeb, hem de siqarlarda özünü gösterir. Elahezret, “Kavur” növünün yaranma tarixini danışdım, bunlar hamısı heqiqetdir, zerre qeder de uydurma yoxdur. İblis hediyyeni qebul edib şehadet barmağı ile siqarın ucuna toxundu. Temasdan siqarın ucu alışdı ve tüstülemeye başladı. Ancaq çekmedi, yeqin fikrinden vaz keçdi. Siqarı masanın üzerine qoyub fövqelade nezaketle müraciet etdi: — İzninizle, hediyyenizi Volter üçün saxlayım.Son derece sevinib qürur duydum: eybi yox, qoy, bu cür cüzi, ehemiyyetsiz şey vasitesile böyük insanla aramızda bağlılıq qurulsun. Qoy, adımın qulağına yetişmesi bu cür xırda sebebden asılı olsun (xatırlanmağım barede ise qetiyyen şübhe etmirdim). Tele*** elliye yaxın siqar çıxarıb İblise teqdim etmeye çalışdım ki, onları diger vefat etmiş dahilere paylasın – Höteye, Homere, Sokrata, Konfutsiye, – lakin İblis hediyyemden imtina etdi, izah kimi hemin insanlarla heç bir elaqesinin olmadığını vurğuladı. Davamında yeniden keçmiş haqda xatirelere qapıldı, nehayet bir qeder sonra dillendi: — O zaman heç kes radium barede eşitmemişdi. Eşitseydiler bele guya ne edecekdiler? Beşeriyyet iyirmi milyon il erzinde, ta ki, yeni dövrü müjdeleyen XIX esr – maşın ve buxar esri qapını döyene qeder radiumun mövcudluğundan xebersiz yaşayıb. Feqet yeni esr bir neçe il önce meydana daxil olub. XIX esr möhteşem esr olub, ancaq onun ezemeti XX esrle müqayisede uşaq eylencesinden başqa bir şey deyil. Ne üçün bele düşündüyünü soruşdum, meni başa saldı: — İş de ondadır ki, enerji çox bahadır, her bir şey de
»Eserler ve Edebiyyat Gecesi
»Oxu zalına keç