Adı deyesen Cambattista idi. Mülahizeleri mene inandırıcı göründü.
1921-ci il oktyabrın 4-de sernişini olduğum ve meni Bombeye getiren „Patna” gemisi
Eritreyaya yan aldı. Sahile çıxdım. Başqa bir seheri, artıq çoxdan ötüb keçmiş zamanların
sübh çağını xatırladım. O zaman da Qırmızı denizin sahillerinde lövber salmışdıq. Men
Roma tribunu idim. Qızdırma ve şer ruhlar ise esgerlerimi ot kimi biçirdi. Şeher
kenarında şeffaf sulu çeşme gördüm. Hemişeki adetim üzre eyilib sudan içdim. Sahile
qalxanda tikan kolu elimi cızdı. Qefleten bu kiçik, ehemiyyetsiz yaranın ağrısını hiss
etdim. Az keçmeden ise gözlerime inanmadan möcüze seyr edirdim. Ovcumda, tikanın
cızdığı yerde qan damlası peyda olmuşdu. „Men yeniden adi, öleri bir insanam!”-deye
öz-özüme pıçıldayırdım. „Men yene de hamı kimiyem!”. Hemin gece seher açılıb sübh
şefeqleri etrafa yayılana qeder daş kimi yatdım.
İller keçenden sonra bu sehifeleri bir de nezerden keçirdim. Birinci fesilde ve diger
fesillerin bezi abzaslarında gözüme saxta notlar deydi. Belke de bunun sebebi
teferrüatlara heddinden artıq uymağım idi. Şairlerin eserlerinde bele hallara daha çox
tesadüf olunur. Yalan her şeyi zeherleyir. Çünki teferrüatlar yaddaş üçün yox, her hansı
cinayet işinin açılması üçün seciyyevidir... Lakin mene ele gelir ki, daha derin sebebleri
axtarıb tapa bildim. Meni uydurmaçı saysalar da hemin sebebleri burada açıqlamağa
çalışacağam.
Danışdığım tarixçe iki müxtelif adamın başına gelen hadiseler biri-birine
qarışdırıldığından qeyri-real görüne biler. Birinci fesilde yaralı süvari Fiv şeherinin
divarları önünden axan çayın adını öyrenmek isteyir. Evvelce bu şeheri Hekatomfilos
adlandıran Flamini Ruf süvariye çayın adının Misir olduğunu söyleyir. Lakin hemin
sözlerin heç biri onun öz fikri deyil. Bu fikirler “İliada”da Fiv şeherine Hekatomfilos,
“Odisseya”da ise Proteyin ve Ulissin dili ile Nile Misir çayı deyen Homere mexsusdur.
İkinci fesilde ölümsüzlük suyunu içen romalı
»Eserler ve Edebiyyat Gecesi
»Oxu zalına keç