qayıdırdıq. Eşref qabaqda, atamın yanında, men arxada, menim yanımda ise Peri arvad başında qara heşyeli yaylığı oturmuşduq. Atam qaşlarını çatıb diqqetle maşın sürür, yol boyu ne birimizin üzüne baxır, ne de birimizle bir kelme dinib danışırdı.
Dünen gece ise nar ağacının altında men atamın qardaşımla etdiyi söhbetin şahidi olmuşdum. Eslinde, onlar söhbetlerini menim yanımda edirdiler. Bu, bir növ aile meşvereti de sayıla bilerdi. Atam mene baxır, amma sözlerini Eşrefe deyirdi:
– Bizim işimize yarayar. Sen de artıq yoruldun yemek bişirib qab yumaqdan.
– Men ki, bir söz demirem.
– Şahinin de üst-başı temiz gezen vaxtıdı…
– Sen nece lazım bilirsen, ele de ele.
– Metbexde yer salıb yatar, yerimizi darısqal etmez. Eziyyeti de deymez.
– …Deymez, elbette, deymez.
Atam bir xeylaq sükut içinde durub qaldı. Papirosunu tüstü-duman içinde sonuncu defe közerdib güclü bir qüllab aldıqdan sonra, nehayet, düşünüb-daşınıb bu sözleri de bize çatdırmağı lazım bildi:
– O söhbet de ki… bilesiniz, kökünden yalanmış. Rehmetlik bu beynevaya şer atırmış. Hamısı dediyi yalan-palan… Ay işığı bele geldi, ay işığı bele getdi… Ölüm ayağında sirrini açıb, günahını yuyub. İstemirmiş bizim evlenmeyimizi bu adam, istemirmiş. Niye, ne üçün – bilmirem. Niyesini hıqqanıb ki, son nefesinde desin, deye bilmeyib, sözü ağzında qalıb, canı çıxıb… – Atam son sözlerini ağzından üreyinden tiken çıxaran kimi çıxardı.
Qardaşım da, men de soruşmadıq ki, bunları sene, ay ata, kim dedi, ne zaman dedi, bu xeberi sene kim getirdi?! Kim seni buna bele asanlıqla inandırdı?! O boyda ay işığı, o boyda kölgeler hara yox oldular?!
…İndi men qardaşım Eşrefin defninden geri dönerken bu uzaq illerin hadiselerini xatırlaya-xatırlaya düşünürem ki, ne yaxşı, biz o zaman qurddalayıb meseleni atamıza kimin xeber verdiyini soruşmadıq. Ne yaxşı ki, bu xeber getirene ele inandıq ki, şübhe ve tereddüde qelbimizde bir misqal yer qalmadı. Allah Eşrefe rehmet elesin, Eşref müdriklik elemişdi. “Yox”
»Oxu zalına keç