tedricen onlar cemiyyet üçün lazımsız qayğıya çevrilir ve nehayetde idollaşdırılır.

Lütfen, bu fikirlerden vahimelenmeyin, ona göre ki, o bizi ciddi ruhsal praktikanı aşkarlamağa yöneldir. Eyni zamanda da, o bizi ibadetin cansız, sıxıcı, formal verdişlerinden xilas edib İlahi ile ünsiyyetin reallığını mümkünleşdirmeyi bacarır.

Mahiyyet ile forma arasında elaqe danılmazdır. Aşiqin sevgilisine verdiyi üzük onun sevgisinin simvolu olmaqla bahem, hem de mahiyyet ile forma, sevgi ile onun izharı arasında birbaşa elaqenin göstericisidir. Amma burada Meşuq (burada Allahı nezerde tutur – ter.) Onu sevmeye ve sevgisini nümayiş etdirmeye kimise mecbur etmir. Ona göre ki, İlahi Sevgi sevginin meqam ve veziyyetlerinden kortebii, özbaşına şekilde yaranmır.

2. Başqalarına qorxu ile tezyiq ve ya başqalarını qorxu altında saxlamaq ehtirası: heyat qorxusu, cinsellik qorxusu, qadın qorxusu, azadlıq ve düzensizlik qorxusu.

Bunun en xarakterik nümünesi günah ve günahkarlıqda tükenmek bilmeyen inadkarlıqla müşayiet edilir. Günahları tehdid eden vaxtı keçmiş, bugünkü heyatımızla ayaqlaşmayan moize ve vezler vermek ekser mescid ve kilselerin fealiyyetinde aparıcı xetti müeyyenleşdirir. Sert cinsi moralizm – cemiyyetin cinsel sferasında tabu xarakterli adetlerle tenzimlenen ciddi exlaqilik günahların iyerarxiyasında seksual davranışları yükseldir, amansızlığa cesaretlendirir ve hetta fövqelade veziyyetlerde bele günahlar üçün ceza kimi zorakılığa haqq qazandırır.

Müselmanların heyatına bu xüsusda bir növ puritantizm soxulmuşdur. Bu puritantizm qadının devalvasiyası (qiymetden düşme) ile neticelenerek müselmanların heyatına felaketli neticeler getirmişdir. Belke, Şimali Amerikada islamın yeni ruhu bu anlaşılmazlığın fesadlı neticelerini sağalda biler. Ola bilsin ki, biz bu İlahi ayeti daha yaxşı başa düşeceyik:

“Mömin kişilerle mömin qadınlar bir-birine dostdurlar (hayandırlar). Onlar (insanlara) yaxşı işler görmeyi emr eder, pis işleri yasaq eder, namaz qılıb zekat

<< 1 2 3 [4] 5 6 7 >>