Insanın irade azadlığı ve qezavü-qeder meselesi Islamda en çox mübahise yaradan problemlerden biridir. Bu mövzuda ifrat mövqe tutan bezileri hem keçmişde, hem de indi öz pis emellerine haqq qazandırmaq üçün deyirler:

“Niye Allah mene günah etmek üçün imkan verdi? Meger o bilmirdi ki, men günah edeceyem? Niye meni bu yoldan saxlamadı?”. Imam Cefer Sadiq (e) bu cür düşünen şexslerin behanesini keserek buyurmuşdur:
Bu dünyada zina etmiş yaraşıqlı bir qadını qiyametde Allahın hüzuruna getirib soruşacaqlar: “Niye günah etdin?”. Qadın deyecek: “Ilahi! Sen meni yaraşıqlı yaratdığın üçün meni aldatdılar ve zinaya mecbur etdiler. Eger meni çirkin yaratsaydın, heç kim menimle zina etmek istemezdi”. Bu zaman Allah emr eder ki, Hezret Meryemi çağırsınlar. Hezret Meryem gelende Allahın emri ile melekler o qadından soruşarlar: “Indi bax gör, sen gözelsen, yoxsa Meryem gözeldir? O senden daha yaraşıqlıdır, amma buna baxmayaraq, günah etmedi ve gözelliyi onu günaha sürüklemedi”.
Sonra yaraşıqlı bir kişini mehşere getirib soruşacaqlar ki, niye dünya heyatında exlaqsızlıq edirdin? Kişi cavab verecek: “Ay Allah! Sen meni ele yaraşıqlı yaratmışdın ki, qadınlar meni aldadıb zinaya tehrik etdiler. Eger meni bu cür gözel yaratmasaydın, heç kim meni günaha sövq etmezdi”. Allah Hezret Yusif Peyğemberi (e) çağırmağı emr eder. Hezret Yusif (e) gelenden sonra o kişiye müraciet olunar: “De görüm sen gözelsen ya Yusif? O senden daha yaraşıqlı olsa da, günah etmedi ve gözeliyini pis işlere yöneltmedi”.
Daha sonra müsibetler çekmiş bir adamı haqq divanına getirerler. Bu adam dünya heyatında çox belalar çekmiş, amma sebr etmeyib günaha düşmüşdü. O adamdan günahının sebebini soruşanda deyer: “Ilahi, sen niye mene bu qeder müsibetler verdin? Eger başıma bela gelmeseydi, günah etmezdim”. Allah emr eder ki, Hezret Eyyub Peyğemberi (e) mehşere devet etsinler. O hezret gelenden sonra melekler günahkar adama söyleyerler: “Senin başına gelenler daha ağır idi, ya Eyyubun çekdiyi müsibetler? Amma o,

[1] 2 >>