“Quyu qazırdılar, cesedi ora qoyurdular, sonra torpağı hamarlayırdılar ve heç bir defn izinin qalmasına yol vermirdiler. Bir neçe hefteden sonra mehkumun qohumları hökmün icra oluduğuna dair mehkeme bildirişini poçt vasitesile alırdı. Defnin tarixi ve ya yeri barede onlara heç bir melumat verilmirdi. Bezen hansısa şexsi eşyalarını qohumlarına verirdiler”,- deye Ukraynadan olan bir icraçı xatırlayır. “Smertnik”lerin mezarlığı konkret olaraq harada yerleşirdi? 1970-ci illerde onları Bakıdan 40-50 kilometrlik mesafede yerleşen mezarlıqlardan birinin yanında defn edirdiler. Bezi melumatlara göre, bu yer Umbakı qesebesinde yerleşen xristian mezarlığının yaxınlığında olub. Hem güllelenme proseduru, hem de “zirzemi” etrafında yüksek derecede mexfilik temin edilse de, orada kifayet qeder kenar şexsler olublar ve sonradan teessüratlarını hem “smertnik”ler, hem de başqaları ile paylaşıblar. Meselen, Bayıl türmesinin zabitleri maraq namine ora gizli “ekskursiya”ya gedirdiler. Bundan başqa, “zirzemi”de işlere (elektrik xetlerinin temiri, temizlik) teserrüfat bölmesinin türmede saxlanan mehkumlardan ibaret işçilerini (dustaqlar öz aralarında onları “şnır” adlandırırlar) celb edirdiler. Adeten, bele işler, güllelenmelerden sonra Eleddinin yanında aparılırdı. 1993-cü ilde son güllelenmeler seriyasından sonra rus “şnır”-mehkum Eleddinin tapşırığına esasen, orada qaynaq işleri aparıb. Bundan sonra 1995-ci ilin mayına qeder “zirzemi” heç kimin yadına düşmeyib. Tezlikle efv komissiyası yaradıldıqdan sonra, mentiqle hesab edibler ki, efv erizeleri redd edildikden sonra yeni edamlar heyata keçirilecek. Bu zaman Kaxin ilk defe olaraq zirzeminin qapısını açıb ora daxil olub ve tez de deyine-deyine geri qayıdıb ki, “zirzemini su basıb”. Kaxin kimdense uzunboğaz balıqçı çekmesi alıb 10 gün erzinde zirzemide eşelenib ve oranı temizleyib. Ermeniler deyirler ki, Kaxin 3-4 defe onlardan Qızıl Xaç Cemiyyetinin hediyye etdiyi rezin ve xez çekmeleri götürüb...1995-ci ilin mayından 1997-ci ilin

[1] 2 3 ... 5 >>