Paranoya - heddinden artıq narahatlıq ve ya qorxuyla xarakterize edilen, tez-tez mentiqsiz şiddet bildiren bir narahatlıq, psixoloji nasazlıq. Söz Yunancada, "παράνοια" (paranous) "delilik" menasını verir (para = çölde; nous = ağıl, ağılını itirmek)

Paranoya çox vaxt şizofreniya kimi psixotik xesteliklerle iç içedir. Bununla birlikde seyrek olaraq, paranoyak şexsiyyet pozuqluğu kimi, psixotik olmayan, diger veziyyetlerde de müşahide edile biler.

Paranoya, ferdin her hansı bir hadise qarşısında hadisenin meydana gelmesinden ferqli olaraq inkişaf ede bileceyini öz içerisinde canlandırma yolu ile qarşıya qoyduğu ve serhedsiz sayda çeşitlendire bileceyi xeyal mehsullarının bütünüdür.

Xalq arasında, paranoya deyimi, ümumiyyetle bir şexsin, etrafındakılar haqqında heddinden artıq şübheçiliyini teyin etmek üçün istifade ediler. Bele bir adama edilen tövsiyeler, yaxşı niyyetli bele olsa, o adam terefinden pis niyyetle edilmiş hesab ediler. Başqalarının onun haqqında texribat edebileceyi düşüncesine qapıla biler, özlerine ve ya mülklerine qarşı bir tehdid olduğu narahatlığı içine düşer. Bu düşünceler, o şexse böyük narahatlıq verer. Etrafındakılar da, bu veziyyetden narahat olar.
Tarixçe

Psixiatr Emil Kraepelin, en ehemiyyetli ve ya yegane elametin teşviş inanclar olduğu ruhi xestelikleri teyin etmek üçün, "paranoya" terminini, istifade etmişdir. Terminin qatı istifadesi zaman içinde deyişmişdir. Kraepelinin teyin etmesi, indiki vaxtda ümumiyyetle terk edilmişdir. Psixiatrlar terefinden, günümüzdeki istifadesiyle, paranoya; adamın özüne istiqametli her hansı bir teşvişi işare etmek üçün istifade ediler. Daha müeyyen olaraq, eziyyet qorxusuna getirib çıxaran bir teşvişe işare etmek üçün istifade edilir.

Kraeplin bu köke, teşvişli inanışları da elave ederek öz tecrübesini inkişaf etdirmişdir. Kraeplinin etdiyi paranoya tecrübesinde teşviş inancın ne olduğunun ehemiyyeti yoxdur, her hansı bir teşviş inanış paranoya olaraq siniflendirile biler.