Verter effekti - kütlevi intiharlar.

Psixologiyada "Verter effekti" deyilen bir fenomen mövcuddur. Effekt ilk defe dahi alman yazıçısı İohan fon Hötenin "Genc Verterin iztirabları" adlı eseriyle elaqedar müşahide olunduğundan, bu eserin qehremanının adı ile de adlandırılıb. Eser Verter adlı personajın intiharı ile bitir. Eserin tesir gücü o derecede böyük olur ki, onun tesiri ile özüneqesd epidemiyası Avropanı bürüyür. Fenomen o qeder güclü seviyye alır ki, bir çox ölkelerde eserin çapı ve yayılması dövlet seviyyesinde qadağan edilir.

Fenomenin izahını Kaliforniya universitetlerinden birinin sosioloqu Devid Filips verdi. 1947-1962-ci iller erzinde ABŞ-ın ayrı-ayrı ştatlarında baş veren intiharlarla, hemin ştatın metbuatında intiharlar barede derc olunan materialları elaqelendirerek, Filips bu qenaete gelir ki, hansı erefede hansı erazinin metbuatında intihar faktları barede ardı-arası kesilmeyen geniş materiallar derc olunubsa, orada bundan sonra intiharların sayı da hendesi silsile üzre artmağa başlayıb. Onun tedqiqatlarına göre, intihar halının epidemiya şekli alıb yayılmasında bu intiharlar barede metbuatın geniş materiallar derc etmesi elahidde rol oynayır. Özü de, metbuatda hansı meqam, hansı formalı intihar xüsusi qeyd olunur, vurğulanırsa, növbeti intiharçılar da özlerini mehz hemin qaydada öldürür, intihar stilinde mehz hemin meqamı vurğulayır, saxlayırlar.

Belelikle, özüne inamı olmayan ve ya verilmiş situasiyada özüneinamsız, müteessir halda olan ayrı-ayrı individlere çoxluğun "qrup tezyiqi" effektinin tesiri göz qabağındadır.